ΡΗΞΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ερωτηση:ο Χεγκελ ελεγε πως με την ποσοτικη συσσωρευση γινεται καποια
πονηρια και συλλαμβανεται το ποιοτικο.Υπαρχει αραγε κατι που θα
μπορουσε να θεωρηθει νεα ιδιοτητα,κατα τη μεταβαση μας απο το
μικροσκοπικο στο μακροσκοπικο επιπεδο,σε ενα στοιχειωδες φυσικο
συστημα;
Απαντηση:ο β θερμοδυναμικος νομος.Το οτι η θερμικη ενεργεια δεν μπορει με
καμια μηχανη να μετατραπει 100% σε μηχανικο εργο.Σε μικροκοσμικο
επιπεδο δεν εχει κανενα νοημα ο ορος θερμικη ενεργεια.Εδω υπαρχουν
οι ενεργειες των μοριων και η ανταλλαγη τους μεσω συγκρουσεων.
Κοντα στην ισορροπια ενα αεριο ισοκατανεμεται χωρικα και οι
εξαιρετικα ανομοιομορφες κατανομες δεν παρατηρουνται ποτε.
Μικροσκοπικα δεν εχει νοημα αυτο.
Σε μακρια απο την ισορροπια καταστασεις παρατηρουμε φαινομενα οπως
αυτο του στροβιλισμου
Ερωτηση:αυτες οι ιδιοτητες ερχονται σε αντιθεση με οσα κανουν μικροσκοπικα
τα μορια ή ειναι εκφραση των ιδιοτητων τους;Δεν θα μπορουσαν να
εξαχθουν απο αυτες;
Απαντηση:οσους υπολογισμους και να καναμε για τις κινησεις μοριων,με οσο
τελειες μηχανες,δεν θα επιβεβαιωναμε ποτε πως δεν δημιουργειται
τοπικο κενο μπρος στη μυτη μας σε χωρο που δεν λειπει ο αερας.Αυτο
το θεωρουμε λιγοπιθανο κι οχι αδυνατο.Ουτε για κατι τετοιο
παραπονεθηκε ομως κανεις,ουτε πως του παγωσε το νερο σε
καλοκαιρινη μερα.
Ενας μικροσκοπικος παρατηρητης θα εβλεπε πολλες ανισοκατανομες των
μοριων,στο ταξιδι του στο αεριο,που δεν βλεπει ο μακροσκοπικος.Ο
τελευταιος εχει το ενεργειακο προβλημα που δεν εχει ο πρωτος,
οριζει τη θερμικη ενεργεια και τη θερμοκρασια,εννοιες που δεν
εχουν κανενα νοημα για τον πρωτο,που βλεπει μονο συγκρουομενα
μορια.
Ποτε δεν θα μπορουσε ενα ον που θα ζουσε στο μικροκοσμο να εξαγει
ο,τι βλεπουμε και ο,τι δεν βλεπουμε,να εισαγει τις νεες εννοιες
που μας βολεψαν,να ερμηνεψει δηλαδη το μακροκοσμο μας,με βαση οσα
διαδραματιζονται στην περιοχη του.Οποιος θαβλεπε μοριο-μοριο δεν
θα αναγνωριζε ποτε ενα πινακα ζωγραφικης.Εμεις βλεποντας πιο
κοκκινο ενα σημειο υποθετουμε μεγαλυτερη συγκεντρωση της χρωστικης
ουσιας στην περιοχη.
Δεν εχουμε κανενα λογο να πιστευουμε πως οσα μακροσκοπικα
παρατηρουμε ειναι αποτελεσμα μαγικων διαδικασιων που αρνιουνται τα
μικροσκοπικα δρωμενα.Φαινεται ωστοσο πως κατα τη ματαβαση υπαρχουν
πραγματα που ενω πριν καθοριζαν γινονται ασημαντα και αλλα που
καθοριζουν ενω πριν δεν ειχαν κανενα νοημα.
Ερωτηση:ο καθε παρατηρητης μας ειναι υποκειμενος στο πλεγμα των νομων που
εκεινος παρατηρει,ενω οι νομοι που κατεγραψε ο αλλος για την
περιοχη του τον αφηνουν ουσιαστικα αδιαφορο;Υπαρχει καποιου ειδους
αχρωματοψια σε νομους απο τη μια περιοχη στην αλλη;
Απαντηση:οι προτεραιοτητες αλλαζουν.Ολοι οι νομοι διατηρουν την ισχη τους.
Για το μικροσκοπικο:
Στο στροβιλισμο ολα τα μορια μοιαζουν να κινουνται με σχεση μεταξυ
τους.Συστημικοι νομοι κυβερνουν το τι κανει το καθε ξεχωριστο
μοριο εδω.
Για το συστημα:
Στο οτι στην πραγματικοτητα δεν υπαρχει τελεια ισοκατανομη των
μοριων του αερα στην ατμοσφαιρα,οφειλονται ενα πληθος σημαντικα
φαινομενα σε αυτη (δες Στατιστικη Φυσικη Berkeley).
Οι παρατηρητες μας εχουν αχρωματοψια,σε ο,τι ο αλλος βλεπει.
Υποκεινται ωστοσο στις συνεπειες των καθε ειδους χρωματων.
Ερωτηση:οντας καθαρο πως δεν ειμαστε παθητικοι παρατηρητες αλλα οντα με
φαντασια,δεν ειναι πολυ πιθανο πως θα καταφερναμε με εξυπνους
τροπους να περναμε απο οσα διαδραματιζονται μικροκοσμικα,εκεινα που
συμβαινουν στον κοσμο μας;
Απαντηση:σε καθε περιπτωση αυτο που εχουμε κανει μεχρι τωρα ειναι αφου
παρατηρησουμε και καταγραψουμε τι γινεται εδω,να το θεωρησουμε
κατανοητο,με βαση οσα γινονται στην πιο κατω κλιμακα.Ποτε δεν
εχουμε καταφερει την πληρη και ολοκληρωμενη περιγραφη.
Ερωτηση:μπορεις να μου πεις καποια εμποδια που εμποδιζουν τη διαρκη
βελτιωση μας,σε μεθοδους,επινοησεις,τεχνικες,οποτε και στην
ακριβεια της προβλεψης;
Απαντηση:αν τα μαθηματικα μας ειναι ενα καλο εργαλειο.
Αν δεν ειναι δυνατο να λυθουν εξισωσεις με αλληλεπιδρασεις μεταξυ
τριων σωματων,οταν τα αλληλεπιδρωντα σωματα ειναι της ταξης του
αριθμου Avogadro,η ντετερμινιστικη προβλεψη ειναι απολυτα ονειρο.
Τα μαθηματικα της κβαντομηχανικης,της φυσικης του μικροκοσμου δεν
μπορουν να ολοκληρωσουν την περιγραφη ουτε και για το απλουστατο
των ατομων,το υδρογονο.
Ελεγχοντας απλες μη γραμμικες εξισωσεις ειναι πολυ ευκολο να
παρατηρηθει ποση τεραστια εκτροπη επιφερει μια μικρη διαταραχη.Μια
και ολοι συμφωνουν πως η πραγματικοτητα ειναι συνηθως μη γραμμικη,
στην πραξη κατι τετοιο σημαινει πως ασημαντες διαταραχες στα
ανοιχτα συστηματα (κι ολα ανοιχτα ειναι) θα προκαλεσουν
απροβλεπτες μεταβολες.(Εχω ελεγξει την Β*Χ*(1-Χ).Τα καταπληκτικα
τυπωμενα αποτελεσματα στη διαθεση οποιου τα θελει.)
Μπορει ομως και τα μαθηματικα μας να μην ειναι ο,τι καλυτερο για
την περιγραφη του κοσμου μας.Ενας λογος που υποψιαζομαι κατι
τετοιο,ειναι η ακαμψια της μοναδας τους.Μπορει ευκολα να δειχτει
πως ουτε δυο μορια δεν ειναι πραγματι πανομοια,οπως οι μαθηματικες
μοναδες.Αυτο ομως ειναι θεμα για διεξοδικη μελετη.
Αναγοντας τελος τις ιδιοτητες μιας περιοχης σε ο,τι
διαδραματιζεται σε αλλη ειναι σα να προσπαθουμε να βγαλουμε το τι
ειναι ενα ανικειμενο απο διαφορες μορφες σκιας του.Ο κυλινδρος θα
βγαλει και ορθογωνιο και κυκλο.Κι αν ο πολυμηχανος πειραματιστης
υποθεσει τον κυλινδρο δεν θα βγαλει ουτε αν εχει ή οχι καπακι ουτε
το χρωμα του.Δεν υπαρχει τροπος να μη χασεις απο την προβολη.
Ερωτηση:κατανοω πως το τι θα κανουν τα μορια ειναι καθοριστικο για το τι
εμφανιζεται να κανει το αεριο συνολικα.Δεν εχω πειστει ομως πως
το συστημα εποπτευει και καθοριζει το τι κανει το μεμονωμενο μοριο.
Για να δειχτει ο συστημικος ελεγχος στη μη εμβια υλη,καθε φορα
ακουω για το στροβιλισμο,την κυψελιδα του Bernard και την αντιδραση
των Belousov-Zhabotinski.Στις περιπτωσεις αυτες μοιαζει αληθεια τα
μορια να συμπεριφερονται σα μελη οργανωμενου συστηματος.Μπορει ομως
απο τις εξαιρετεες αυτες περιπτωσεις να εξαχθει το συμπερασμα πως
και το συστημα καθοριζει τη δραση του μερους του;
Απαντηση:η συναθροιση των "μοναδων" σε συστηματα,η συμμετοχη τους σα
συστημα πλεον σε ευρυτερα συστηματα κ.ο.κ. ειναι κατι που
παρατηρουμε απο τα κουαρκ που φιαχνουν τα πρωτονια,τα πρωτονια που
φιαχνουν τους πυρηνες,ατομα,μορια κλπ.Σε καθε τετοια περιπτωση το
συστημα καθοριζει εν πολλοις τη μετεπειτα ιστορια του μερους το
οποιο χανει ενα μεγαλο μερος απο τους βαθμους ελευθεριας που πριν
κατειχε.Αυτη ειναι μια καθολικα παρατηρουμενη πραγματικοτητα παρα
ενα εξαιρετεο γεγονος σε καθε κλιμακα.
Ερωτηση:μπορουμε αραγε να πουμε πως αυτη η θεση δηλωνει μια προτιμηση στις
αποψεις των συστημικων σε αντιδιαστολη με την απλοϊκοτητα των
αποψεων των αναγωγιστων;
Απαντηση:αν ο αναγωγιστης πλανιεται οταν υποθετει πως μπορει να εξαγει την
πραγματικοτητα μιας ποιοτικης περιοχης απο οσα διαδραματιζονται
στην πιο κατω και ο οπαδος της συστημικης αναλυσης θα πλανιεται αν
θεωρει πως μονο με τους νομους που κυβερνουν το συστημα σαν ολο
ειναι δυνατο να κατανοησει καθε φαινομενο.Το συστημα αποτελειται
παντα απο μοναδες (εστω λιγο ή πολυ ανομοιες),καθοριζει εντος
καποιων οριων τη δραση τους και υποκειται σε πληθος καθορισμους
απο τα δρωμενα στο δικο τους χωρο.Οποιος θα προσπαθουσε μονο στη
βαση συστημικων αναλυσεων να κατανοησει το συνολο των φαινομενων
για ενα συστημα,θα ηταν σε ισοποση απορια με εκεινη του
αναγωγιστη,αν και αντιδιαμετρικης υφης.
Θα ελεγα πως το συγκεκριμενο καθε φορα επιστημονικο προβλημα
εγκειται στον καθορισμο του ποσο και πώς ενα φαινομενο ειναι
αποτελεσμα οσων γινονται στον κοσμο των μοναδων η του ολου
συστηματος.
Νοσοκομειο Ηρακλειου
4-5.3.92