ΕΙΝΑΙ Η ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΕΝΑΣ ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΓΩΓΙΣΜΟΥ ;

Την Τεταρτη 13.11.91 μετα τη διαλεξη που εδωσε ο Αντρεας Παπανικολαου
για τα oρια της συμβολης των τεχνολογιων στη λειτουργικη απεικονιση του
εγκεφαλου,ακολουθησε μια πολυ ομορφη αντιπαραθεση αποψεων.Στο επικεντρο της
ηταν ο Αντωνης Μοσχοβακης και οι αναγωγικες του αποψεις.Εχοντας σκεφτει με
τον Αντωνη και βλεποντας πως τω οντι,ο σχετικος προβληματισμος ενδιεφερε
πολυ ολους τους παρευρισκομενους,σκεφτηκα να ξεκινησω με ενα σημειωμα την
ανοιχτη συζητηση,που απο καιρο ειχαμε στο στοχαστρο και που διαφορες
υποχρεωσεις δεν επετρεψαν να κανουμε.
Η δυνατοτητα υπολογισμου των μακροσκοπικων παραμετρων πιεσης και
θερμοκρασιας με βαση την ατομικη υποθεση και την κινητικη θεωρια των αεριων
θεωρειται μαλλον η μεγαλυτερη,πιο αναντιρρητη και καθαρη επιτυχια της
αναγωγικης αποψης.Θα ηθελα να εξετασω απο λιγο πιο κοντα αυτο το θεμα.
Πιστευω πως το ερωτημα δεν ειναι κατι που εχει αξια για τη φυσικη και μονο
γι αυτη, μια και που αν ο αναγωγισμος δουλευει καλα σε καποια μερια (και
οπωσδηποτε καποιος θα περιμενε αυτο να φανει κατ αρχη στα πιο απλα φυσικα
συστηματα) θα ειχαμε καθε λογο να υποθεσουμε πως αυτο μπορει να γινει και
αλλου,αρκει να υπαρξει η αναγκαια συλλογη πληροφοριων.Για καποιον ερευνητη
στις νευροεπιστημες δε,το ερωτημα θεωρω πως ειναι καιριας σημασιας,μια και
εχει να κανει αμεσα με τα εργαλεια,τις μεθοδους και τα αναμενομενααποτελεσματα της δουλειας του.
Ας καθορισουμε πρωτα για ποιο πραγμα μιλαμε μια και ολοφανερα οι
συγχισεις εχουν τη ριζα τους παμπολλες φορες,στο οτι με τους ιδιους
ορους,οι συζητητες εχουν κατα νου διαφορετικα πραγματα.
Θα οριζα σαν επιτυχια της αναγωγικης υποθεσης τη δυνατοτητα ξεκινωντας
απο τους νομους και τα δρωμενα μιας περιοχης ποιοτητων (συνηθως
βασικοτερης) να φθασουμε σε μια πληρη περιγραφη την νομων μιας αλλης
περιοχης ποιοτητων (συνηθως υψηλοτερης).
Δυστυχως δεν ειμαι σε θεση να ορισω με ακριβεια τον ορο ποιοτητα.Απο οσο
εχω μπορεσει προσωπικα να ερευνησω κανενας φιλοσοφικος ορισμος δεν ειναι
καλος.Η κατασταση αυτη,το να μιλαμε για ποιοτητες και να μην εχουμε κατι
ξεκαθαρο στο νου μας ολοι,οφειλεται σαφως στη λειψη κατανοηση μας για το
πώς η φυση δημιουργει τις δομες και τις λειτουργιες της πραγματικοτητας,
περνοντας απο διαφορα ποιοτικα επιπεδα,απο συναρθρωμενους χωρους ποιοτητων.
Ο Φεϊνμαν ειχε πει πως αφου δεν μπορουμε να ορισουμε με σαφηνεια την
ενεργεια,ειναι καλυτερα να λεμε:ενεργεια ειναι ο ηλιος.
Αφου πουμε πως σαν ποιοτικο χωρο καταλαβαινουμε το πληθος των φαινομενων
που υπακουουν στους ιδιους νομους,ενος εννοιολογικου πλαισιου,θα λεγαμε
μετα,ακολουθωντας τον Φεϊνμαν,πως αλλη ποιοτητα ειναι οι ανθρακες,τα
υδρογονα,τα οξυγονα κλπ και αλλη το κυτταρο που τα εχει συστατικα του.Πως
αλλη ποιοτητα ειναι οι φυσιολογικες λειτουργιες του εγκεφαλου και αλλη οι
ψυχικες,οσο και αν οι δευτερες δεν μπορουν να εννοηθουν χωρις τις
πρωτες.Ετσι,αν ξεκινωντας απο τις φυσικοχημικες ιδιοτητες των στοιχειων
φταναμε σε μια εξαντλητικη περιγραφη των νομων (μη εξαιρουμενης και της
φαινομενης σκοπιμοτητας) της λειτουργιας των κυτταρων,αν μεσα απο τις
λειτουργικες ιδιοτητες των νευρωνων σε μια ολοκληρωτικη κατανοηση των
ψυχικων λειτουργιων,τοτε θα μπορουσαμε να μιλαμε για επιτυχια της
αναγωγικης μεθοδου.

Στην περιπτωση αυτη θα συζητησουμε,θα εξετασουμε,αν ξεκινωντας απο τα
κινουμενα μορια και ατομα ενος αεριου,απο το μικροκοσμο δηλαδη,μπορουμε να
φτασουμε στις μακροσκοπικα παρατηρουμενες μεταβλητες.Απο τις ταχυτητες των
κινουμενων μοριων στην πιεση και τη θερμοκρασια.Ειναι φανερο πως δεχομαστε
αυθαιρετα πως οι δυο αυτοι χωροι ποιοτητων ειναι διαφορετικοι μια και δεν
εχουμε κανενα επαρκη ορισμο για να ειμαστε πιο αυστηροι,οπως προαναφεραμε.

Στις σελιδες 575,576,577 του Α τομου των Halliday-Resnick (οποιοδηποτε
βιβλιο που εχει αυτη την υλη,χειριζεται αναλογα το θεμα.Διαλεξα αυτο,μια
και ειναι απο τα πιο εγκυρα πανεπιστημιακα εγχειριδια φυσικης διεθνως,που
υπαρχει σε πολλα αντιτυπα στη βιβλιοθηκη) μπορουμε να βρουμε μια πολυ καλη
και με πολυ απλα μαθηματικα αποδειξη της σχεσης P=1/3pu.Η εξισωση αυτη
συνδεει την πιεση ενος αεριου (μια μακροσκοπικη μεταβλητη) με τη μεση τιμη
των τετραγωνων των ταχυτητων των μοριων του αεριου (μια "μικροσκοπικη"
μεταβλητη).Με απλους χειρισμους,με βαση αυτη τη σχεση, υπολογιζεται στη
συνεχεια και η σχεση της θερμοκρασιας με τη μεση κινητικη ενεργεια των
μοριων και οι ειδικες θερμοτητες των αεριων.Φαινεται λοιπον πως με απλες
υποθεσεις για τις κινησεις των μοριων του αεριου,εχουμε πλεον τη δυνατοτητα
ξεκινωντας απο τα οσα διαδραματιζονται στο μικροκοσμικο επιπεδο,να εξαγουμε
εκεινα που παρατηρουμε μακροσκοπικα.Οι αντιρρησεις μου σε κατι τετοιο
ειναι δυο κατηγοριων.Διαφορετικης υφης αλλα εξ ισου κεφαλαιωδεις.Ας τις
δουμε αναλυτικα.
Α.Η "μικροσκοπικη" μεταβλητη:μεση τιμη των τετραγωνων των ταχυτητων των
μοριων δεν ειναι μικροσκοπικη.Δεν αφορα μια εκαστη μικροσκοπικη οντοτητα
και τις ξεχωριστες ιδιοτητες της αλλα το συνολο τους οπως μακροσκοπικα
μπορει να ληφθει.Μια ευλογη αντιρρηση σε αυτο θα μπορουσε να ηταν πως αντι
να λεμε μεση τιμη,που οπωσδηποτε απαιτει μακροσκοπικο πληθος,θα μπορουσαμε
να θεσουμε το αθροισμα των τετραγωνων των ταχυτητων ενος εκαστου μοριου δια
το πληθος των μοριων.Τοτε πραγματι οι ποσοτητες μας ειναι μικροσκοπικες,δεν
ξερω ομως ποιος θα αναλαμβανε να μετρησει την ταχυτητα ενος εκαστου μοριου,
να την υψωσει στο τετραγωνο,να τις προσθεσει και να διαιρεσει το αποτελεσμα
που θα εχει βρει με το πληθος των μοριων που θα ειναι φυσικα καποιο
πολλαπλασιο του αριθμου του Avogadro.Αν τωρα αυτο απαιτουσε ενα πολυ
μακροβιο πλασμα,αν ακομα ειχε ολες τις δυνατοτητες και τεχνικες να βρισκει
τις ταχυτητες των μοριων και να κανει οσα προαναφεραμε,τα μορια του την
επομενη στιγμη δεν θα ειχαν,ενα εκαστο,αλλη ταχυτητα,σαν αποτελεσμα των
απεραντων συγκρουσεων που λαβαινουν χωρα ολη την ωρα στο δειγμα του;Κι αν
ακομα δηλαδη υποτεθει πως μια αλλη υπολογιστικη μηχανη που δεν μπορουμε
τωρα να φανταστουμε ηταν στη διαθεση μας στο μελλον,αυτο που θα προσδιοριζε
τωρα σαν ταχυτητα για καθενα απο τα επτακις εκατομμυρια μορια μιας
ποσοτητας αεριου δεν θα ηταν αληθινο για την αμεσως επομενη στιγμη.Ας το
ξεχασουμε επιτελους δεν ειναι αυτος ο δρομος. Δεν ειναι λοιπον δυνατο να
προσδιοριστει πραγματι μικροσκοπικα η "μικροσκοπικη" παραμετρος της σχεσης
που προαναφεραμε.Αυτο μπορει να γινει μονο με μακροσκοπικους χειρισμους και
στην ουσια καθιστα κενο γραμμα τον αναγωγικο θριαμβο.
Μα,θα μπορουσε να αντιτεινει κανεις,η επιτυχια της αναγωγικης αποψης
ειναι πως βρηκε τη σχεση που μπορει να συνδεσει τις μακροσκοπικες με τις
μικροσκοπικες μεταβλητες.Μια αλλη αντιληψη για το ποιο ειναι το καθηκον του
αναγωγισμου θα μπορουσε να ειναι το να μπορουμε να "βλεπουμε" τους νομους
της μιας περιοχης ποιοτητων,μεσα απο τους νομους της αλλης και οχι η
ακριβης περιγραφη των δρωμενων στην πανω περιοχη με οσα διαδραματιζονται
στην κατω.Εχω την εντυπωση πως αυτη η αποψη θα ειχε αξια μονο αν εκφερονταν
εναντια σε οσους πιστευουν πως ο Θεος μεσολαβει προκειμενου καθε φορα να
συλληφθει μια νεα ποιοτητα στη φυση.Νομιζω πως καθενας που καταλαβαινει πως
το πιο πανω επιπεδο δομειται μονο στην πλατη του πιο κατω δεν θα
εκπλησσονταν αν καποιοι απο τους νομους της πανω περιοχης ποιοτητων
"φαινονταν" μεσα απο οσα λαβαινουν και επειδη λαβαινουν χωρα τα δρωμενα
στην κατω.Το διχως αλλο αυτο ειναι ενα απο τα καθηκοντα της επιστημης,για
πολλους λογους που ας μην αναπτυξουμε εδω,για να μην ξεφυγουμε πολυ.Το
ζητημα ειναι αν μπορουμε με βαση τα οσα γινονται στην πιο κατω περιοχη και
μονο σε αυτη να περιγραψουμε αυστηρα εκεινα που γινονται στην πανω.Η
απαντηση σε αυτο το αιτημα ειναι σαφως αρνητικη.
Ας δουμε ομως και την αλλη αντιρρηση που θα μας βοηθησει να
αποσαφηνισουμε ακομα περισσοτερο τα πραγματα.
Β:Θεωρω πως πρεπει να αφησουμε ασχολιαστες τις υποθεσεις που κανει η
θεωρια,υπο τη σκεψη πως μπορει να κανει οποιες υποθεσεις θελει,εμεις εδω
κρινουμε την επιτυχια της στην πραξη.(Και ας μην ξεχνιομαστε,δεν μιλαμε για
την χρησιμοτητα της αλλα για την ικανοτητα της θεωριας να περιγραφει την
πραγματικοτητα.)
Στο βιβλιο που προαναφεραμε με βαση τη σχεση που παραθεσαμε,υπολογιζει
παρακατω την εσωτερικη ενεργεια και τις ειδικες θερμοτητες των αεριων.Στη
σελιδα 586 αναφερει: "Το αποτελεσμα αυτο (σχολιαζοντας την τιμη της ειδικης
θερμοτητας υπο σταθερο ογκο που δινει η θεωρια) αποδειχνεται μαλλον καλο
για τα μονοατομικα αερια.Διαφερει ομως πολυ απο τις τιμες που παιρνουμε για
διατομικα και πολυατομικα αερια.Αυτο φανερωνει πως η εξισωση (για την
εσωτερικη ενεργεια ιδανικου αεριου) δεν ειναι γενικα σωστη.Αφου η σχεση
αυτη προεκυψε αμεσα απο το μοντελο της κινητικης θεωριας,συμπεραινουμε οτι
πρεπει να αλλαξουμε το μοντελο αν η κινητικη θεωρια προκειται να επιζησει
σα μια χρησιμη εκφραση της συμπεριφορας των πραγματικων αεριων." Πραγματι
στη συνεχεια δημιουργουνται καποια μοντελα που θεωρουν το μοριο σαν βαριδια
που συνδεονται με ελατηρια,με δυνατοτητα να παρουν ιδιο ποσο ενεργειας για
καθε βαθμο ελευθεριας ειτε στρεφονται ειτε ταλαντωνονται ειτε μεταφερονται.
Μετα απο αυτα στη σελιδα 592 αναφερει: "Αυτο το νεο μοντελο θα βελτιωσει
σημαντικα τα αποτελεσματα μας σε μερικες περιπτωσεις.Αντι ομως να εχουμε
ενα θεωρητικο μοντελο για ολα τα αερια χρειαζομαστε τωρα ενα εμπειρικο
μοντελο που να διαφερει απο αεριο σε αεριο.ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΜΙΑ ΑΡΚΕΤΑ
ΚΑΛΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΑΡΑ ΤΟ
ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ·ΠΑΥΕΙ ΟΜΩΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ."
Δεν αιτουμαστε απο τη θεωρια μεγαλυτερη ακριβεια με την πραξη για να
εχουμε ακομη καλυτερη τεχνολογια.Σημειωνουμε την τσαπατσουλια και το
τραβηγμα απο δω και απο κει της θεωριας για να ερθει κοντα σε αυτο που
μακροσκοπικα,στην πραξη παρατηρουμε.Η αναφορα μας στοχευει να δειξει πως
και σε αυτο,ενα απο τα απλουστερα δυνατα φυσικα συστηματα,η αναγωγικη
θεωρηση (αν και οπως παραπανω δειξαμε οχι και τοσο αληθινα αναγωγικη) δεν
ειναι ικανη να περιγραψει την πραξη με ακριβεια.
Μηπως ομως θα επρεπε να θεωρησουμε ασημαντες τις αποκλισεις,πως δεν
εχουν κατι σημαντικο να φανερωσουν,πως συμβαινουν κυρια στις μεγαλες
πυκνοτητες (το ιδανικο αεριο ειναι αραιο),να κανουμε δηλαδη και λιγο τον
τρελλο μπρος στις δυσκολιες;
Ισως για τις εφαρμογες των θεωριων μας σε καποια ορια τιμων που εμεις
ζουμε και αντιλαμβανομαστε συνηθως,για την τεχνολογια μας ακομη,τα πραγματα
ειναι αρκετα καλα,μαλλον γιατι σε τετοιες τιμες εχουμε καλο ματι και αυτι
και ικανη μοντελοπλαστικη φαντασια.Δυστυχως ομως αυτο ειναι ενα πολυ μικρο
κομματι της πραγματικοτητας,εστω και αν για μας μοιαζει να ειναι το κυριο.
Στη σελιδα 592 οι συγγραφεις παρατηρουν πως η μεταβολη της μοριακης
θερμοχωρητικοτητας που προβλεπεται για τα διατομικα μορια ταιριαζει με το
υδρογονο μονο στην περιοχη θερμοκρασιων απο τους 250 εως τους 750 βαθμους
Kelvin.Με καποιους συλλογισμους που δεν θα αναφερω αλλα μπορει ο καθενας να
βρει στις σελιδες 592 και 593 καταληγουν "Δεν υπαρχει κλασσικος μηχανισμος
για τη μεταβολη μιας μορφης μηχανικης ενεργειας σε ενα τετοιο συστημα...
Φτασαμε αρα στα ορια ισχυος της κλασσικης μηχανικης...Ακριβως οπως οι
Νευτωνειες αρχες καταρρεουν σε μεγαλες ταχυτητες,ετσι και δω στην περιοχη
των πολυ μικρων διαστασεων επισης καταρρεουν."
Ας ξαναθυμησω παλι.Η παραθεση του παραπανω αποσπασματος δεν ειναι για να
γκρινιασω γιατι δεν εχουμε τελειες θεωριες.Θελω μονο να πω πως οι
εμφανιζομενες ατελειες και αποκλισεις δεν ειναι αθωες.Μπορει να κρυβουν
πισω τους μια θεωρια της σχετικοτητας και μια κβαντομηχανικη.Μπορει δηλαδη
να κρυβουν την καταρρευση των νομων και του εννοιολογικου μας πλαισιου και
να υποδειχνουν την αναγκη να θεσπιστουν νεα.Ποιος αληθεια δεν καταλαβαινει
κατι τετοιο και σαν χτυπημα της αναγωγικης υποθεσης που θα ηθελε ξεκινωντας
απο το απλο,το κατω,το μερικο να συναγει το γενικοτερο με τροπο,αν οχι
μαθηματικα,οπωσδηποτε εννοιακα,γραμμικο υπεραισιοδοξο και ανωριμο οσον
αφορα την κατανοηση του σε ποια πραγματικοτητα ζουμε;

Δεν μπορει λοιπον λεμε η αναγωγικη αντιληψη να δωσει ακριβη περιγραφη
της πραγματικοτητας που αρθρωνεται σε διαφορετικους χωρους ποιοτητων.Κι αν
μπορουσε με συνεπεια (ξεκινωντας απο τον ενα χωρο και φτανοντας στον αλλο,
χωρις να παιρνει επιλεκτικα δεδομενα απο τον καθενα,να παρουσιαζει δε το
αποτελεσμα της σαν απο τα κατω ξεδιπλωμα των δρωμενων στον πανω χωρο) να το
κανει (υποθετουμε νεα ειδη υπολογιστικων μηχανων ή οτι αλλο χρειαζεται),
μαλλον θα της λεγαμε:"ευχαριστω δεν θα παρω".Ε και τι να παρεις στ αληθεια;
Για σκεφτειτε για την κατασταση του αεριου,να ειχαμε καθε στιγμη,χιλιοστα ή
και εκατομμυριοστα του δευτερολεπτου,πληροφοριες για επτακις εκατομμυρια
μορια,πώς ακριβως κινουνται.Ευτυχως που,οπως ειπε κι ο Αϊνσταϊν,"ο Θεος
ειναι πολυμηχανος αλλα οχι κακεντρεχης".Ετσι,μπορει να αφησε το δαιμονα της
πολυπλοκοτητας να μας καταραστει για αιωνια ατελεια της γνωσης μας,ειπε
ομως μολις αυτος τελειωσε την καταρα του,η ιδια αυτη αιτια του κακου να
δινει τη διεξοδο.
Πραγματικα,αν η πηγη της κακοδαιμονιας ειναι κυρια το οτι ο κοσμος μας
αποτελειται απο απεραντες ποσοτητες πολλαπλα αλληλεπιδρωντων σωματιων,
ακριβως τα μεγαλα αυτα πληθη εξασφαλιζουν υστερες κανονικοτητες και νομους
που μπορουμε να αποκαλυψουμε.Μια τεραστια ποσοτητα αεριου σχεδον
ισοκατανεμεται στα δυο μισα ενος δοχειου,αν δεν διαταρασσεται.Ενα
συμμετρικο νομισμα φερνει περιπου μισα κεφαλι και μισα γραμματα αν οι
ριψεις ειναι πολλες.Δειτε τωρα:τα μορια ειναι αυτα που πανε μισα μισα στο
δοχειο αλλα ο νομος τουτος που μολις καταγραψαμε δεν μπορει να βγει απο τη
δραση ενος εκαστου.Ουτε και το μοιρασμα των αποτελεσματων του νομισματος
μπορει να βγει απο τις αφανταστα πολυπλοκες αλληλεπιδρασεις που λαβαινουν
χωρα στην καθε μοναδικη ριψη.Ειναι ομως πολυ απλο στον κοσμο της
μακροσκοπικης πραγματικοτητας και εμπειριας μας.Το ενα εκαστο μοριο,με την
πορεια και την ιστορια του,η καθε μοναδικη ριψη,αγνοει τελειως πως
συμμετεχει σε μια κανονικοτητα που εχει νοημα,που συλλαμβανεται μονο για
πολυ μεγαλα πληθη.
Εχουν μαλλον δικιο οσοι λενε πως βρισκομαστε σε ενα κοσμο στατιστικο,
με την τυχαιοτητα να παιζει το δικο της κεφαλαιωδη ρολο κι οχι σε ενα κοσμο
του αυστηρου ντετερμινιστικου καθορισμου.
Δεν μπορω να μην υποκυψω στον πειρασμο και να αναφερω ασχολιαστα την
πιστη μου, πως η φυση εκτος απο τις στατιστικες κανονικοτητες, εχει κι
αλλους τροπους να δημιουργει "order out of chaos" (I.Prigogine).

Εχει μηπως ολη αυτη η φλυαρια (κανω ωστοσο οτι μπορω να ειμαι συντομος)
κανενα πρακτικο αντικρισμα για τους νευροεπιστημονες;Σιγουρα ναι.Θα
μπορουσαμε για παραδειγμα να πουμε πως δεν εχει καμια ελπιδα να περιγραφει
εξαντλητικα οποιαδηποτε ψυχικη λειτουργια με βαση τα βιοχημικα δρωμενα.Θα
υπαρχει μονιμα κατι που θα λειπει,κατι που θα γλιστραει και κει που θα
νομιζεις πως το στριμωξες και το επιασες μολις ανοιξεις αυτη την πορτα,
θα βλεπεις εικοσι αλλες κλειστες που πρεπει να ψαξεις.Ο δρομος αυτος οπου
τα βαζεις απ ευθειας με το δαιμονα χωρις να επικαλεστεις την ευχη του Θεου,
καταληγει ειτε στην απογοητευση και τη μελαγχολικη συντηρηση χωρις ελπιδα
του επιστημονικου επαγγελματος,ειτε στην πολυ ομορφη αυταπατη πως αν υπηρχε
περισσοτερος χρονος,καλυτερες τεχνικες κλπ το παραδεισιο πουλι θα εμπαινε
στο κλουβι.
Υποδειξεις ομως θα μπορουσαμε να κανουμε και ως προς τους οπαδους της
λεγομενης ολιστικης αντιληψης,που περιμενουν μονο με την βοηθεια του Θεου
και χωρις μαχη προς το δαιμονα να βγαλουν την τελεια κατανοηση.Δεν υπαρχει
περιπτωση να περιγραφει εξαντλητικα οποιαδηποτε ψυχικη λειτουργια (θα
λεγαμε και σε αυτους) κοιτωντας τη ολιστικα.Παντα καποια διαταραχη που θα
οφειλεται σε οσα λαβαινουν χωρα στο επιπεδο της φυσιολογιας,αλλα ακομα και
της βιοχημειας θα μπερδευει,δεν θα χωραει με τιποτε μεσα στα κατασκευασμενα
εννοιλογικα πλαισια και νομους της "ανεξαρτητης" ψυχικης πραγματικοτητας.
(Πριν λιγες μερες παρακολουθωντας το πειραμα του Βασιλη με τον αρουραιο
του,μαζι με την Κατερινα που βοηθουσε,γιναμε μαρτυρες και οι τρεις μιας
παραξενης συμπεριφορας του θερμομετρου που ανεβοκατεβαινε και του μετρητη
της δεοξυγλυκοζης που εδειχνε για το ιδιο δειγμα και με σωστα στανταρτς απο
150 εως πανω απο 200.Τρελλες των οργανων ή κατι αλλο σημαντικο ή οχι για
το μακροσκοπικο πειραμα,μαλλον δεν ειναι δυνατο να διαπιστωθει.Κι εδω
προκειται μονο για μετρησεις απλων μακροσκοπικων παραμετρων,οχι για ενα
χαος οπως ο ανθωπινος ψυχισμος.)
Ε και τοτε πώς;Αν συμφωνησουμε πως δεν ειναι δυνατο να περιγραφει ενας
ποιοτικος χωρος με βαση τα οσα λαβαινουν χωρα στον πιο κατω απο αυτον,την
εξασφαλισμενη αποτυχια της καθαρης αναγωγικης μεθοδου,αλλα και πως οι
περιγραφες στον πιο πανω χωρο θα υπολειπονται παντα εφ οσον θα αγνοουν το
υποστρωμα πανω στο οποιο εδραζονται (ειναι αληθεια πως αυτο δεν το συζητησα
σε αυτο το σημειωμα),την εξασφαλισμενη αποτυχια της ολιστικης μεθοδου,ο
επιστημονικος δρομος δεν μπορει παρα να ειναι ενας (τουλαχιστον με τα φωτα
που μας επιτρεπουν να βλεπουμε σημερα την πραγματικοτητα):ενασχοληση με
ολους τους χωρους ποιοτητας που εμπλεκονται στη δημιουργια και τη συλληψη
του υπο ερευνα φαινομενου και προσπαθεια συναρμογης του παζλ,δημιουργιας
μιας κατακερματισμενης αλλα ισως διακριτης στο τι παριστανει εικονας.Μου
φαινεται πως ολες οι μεχρι σημερα σοβαρες επιτυχιες στο χωρο και της
επιστημης και της τεχνικης ετσι εχουν επιτευχθει.Οπως νομιζω εδειξα και με
τα αερια πριν η μεθοδος που ακολουθιεται για την περιγραφη της
πραγματικοτητας δεν ειναι καθαρα ουτε αναγωγικη ουτε ολιστικη.Ευτυχως ισως
που οι φυσικοι που δουλεψαν γι αυτο,δεν ειχαν σαφεις φιλοσοφικες θεσεις που
θαθελαν να υπηρετουν μεσα απο την επιστημονικη τους δουλεια και δουλεψαν
ακριβως με κεινο τον τροπο που μπορει κατι να βγαλει.
Δεν ξερω αν ποτε βρουμε τον τροπο να μονταρουμε τις εικονες των παζλ με
λιγοτερο κατακερματισμενη και φλου μορφη.Με τις σημερινες γνωσεις μας για
τις διαδικασιες του παιχνιδιου ειμαστε παρα πολυ μακρια απο αυτο.